Het geheugen van wijnexperts
Click here for the English version of this post
Wat is de relatie tussen taal en denken? Wijnexperts zijn goed in het beschrijven van wijn, maar zorgt dat ervoor dat ze ook anders denken over wijn? Deze vragen beantwoorden NOSE leden Ilja Croijmans en Laura Speed, samen met Artin Arshamian en NOSE oprichter Asifa Majid in het vandaag uitgekomen artikel getiteld ‘Wine Experts’ Recognition of Wine Odors Is Not Verbally Mediated’ in het tijdschrift Journal of Experimental Psychology: General. Uit het onderzoek blijkt dat wijnexperts wel beter wijn kunnen onthouden, maar, verrassend genoeg, dat taal hier geen directe rol in speelt.
Als je iets onder woorden kan brengen, dan kun je het vaak ook beter onderscheiden en onthouden. Veel mensen hebben moeite met het benoemen van geuren en smaken, maar uit vorig onderzoek van Croijmans en Majid bleek dat wijnexperts wel degelijk goed zijn in het beschrijven van geuren en smaken. “We lieten wijnexperts en koffie-experts wijn en koffie proeven en beschrijven, en alleen wijnexperts beschreven alleen de wijn consequent. Als je de smaak van een wijn consequent benoemt, dan verwacht je ook dat je die wijn beter kunt onthouden – je kunt de smaakbeschrijving dan voor jezelf herhalen terwijl de wijn zelf al weg is.” De onderzoekers zetten twee experimenten met wijnexperts en gemiddelde consumenten op, waarin ze wijn uit zwarte glazen moesten ruiken en onthouden. Daarnaast liet hij ze ook gewone huis-tuin-en keukengeuren ruiken om te onthouden. In het eerste experiment mocht een deel van de proefpersonen de geuren wel benoemen, en het andere deel niet. Wijnexperts waren wel beter in het onthouden van de wijn, maar er was geen verschil tussen de groepen die beschrijvingen gaven of niet.
“Dat geeft al een deel van het antwoord – het geheugen van wijnexperts, en van consumenten overigens ook, lijkt niet direct gebaat bij het geven van beschrijvingen.” De onderzoekers benadrukken dat taal nog op andere manieren kan werken. “Wijnexperts zijn zo gewend om te beschrijven wat ze ruiken, dat ze ondanks de instructie misschien de wijn voor zichzelf hebben beschreven.”. Om dat uit te sluiten, lieten ze een groep deelnemers in een tweede experiment direct na het ruiken aan de wijn een tweede taak doen – het herhalen van een cijferreeks. “Door zo’n extra taak zorg je dat mensen even geen taal kunnen gebruiken bij het onthouden van de geuren. We noemen dat een interferentietaak.”. Opnieuw waren wijnexperts beter in het onthouden van wijn dan de consumenten, maar opnieuw maakte het niet uit of ze daarbij wel of geen taal konden gebruiken.
Wijnexperts zijn dus beter in het herinneren van wijngeuren, maar ze gebruiken daar geen taal voor. Hij vond daarnaast dat wijnexperts niet beter zijn in het onthouden van alledaagse geuren. Croijmans geeft een andere mogelijke verklaring: “door de uitbundige ervaring die wijnexperts hebben met wijn, hebben ze geleerd heel precies specifieke aspecten in wijn te onderscheiden. Ze slaan die aspecten direct op als perceptueel signaal, zonder dat er taal bij komt kijken. Die verschillende aspecten kunnen ze daarnaast goed benoemen.” Omdat wijnexperts over het algemeen alleen meer ervaring met wijn hebben dan consumenten, en niet met alle huis-tuin-en keukengeuren, zijn ze alleen beter in het onthouden en beschrijven van wijn. Een goed taalvermogen en een goed geheugen voor wijn zijn daardoor twee verschillende aspecten van wijnexpertise.
Overigens sluiten de onderzoekers een rol van taal in het denken van wijnexperts niet helemaal uit: “in het begin van het traject dat iemand aflegt om wijnexpert te worden, helpen beschrijvingen om die specifieke aspecten in een wijn te leren herkennen en onderscheiden. Taal werkt dan als een soort zaklamp, en brengt die aspecten onder de aandacht.”
Aan de Universiteit Utrecht vervolgt Croijmans zijn onderzoek naar wijnexperts. Voor een online vervolgonderzoek naar wijn, taal en denken zoekt hij nog deelnemers die met wijn werken, en ook opleidingen hebben gevolgd op het gebied van wijn. Lijkt het je interessant om mee te doen aan dit Engelstalige onderzoek, en heb je minimaal een wijndiploma met niveau WSET3 of vergelijkbaar, dan kun je contact opnemen met Ilja Croijmans voor meer informatie, i.m.croijmans@uu.nl, of je kunt direct deelnemen door op de volgende link te klikken: https://survey.uu.nl/jfe/form/SV_4ZXyme1jwMrkbBP
Dit is de link naar de publicatie: